آخر پاییز امسال که
مرغداران و فعالان این صنعت، جوجه‌های خود را می‌شمردند، با کلی جوجه اضافه
بر انتظار خود مواجه شدند که از طنز روزگار و منطق بازار، به هیچ‌وجه از
این 65هزار جوجه اضافه خوشحال نشدند.
.
قیمت گوشت مرغ در بازار ایران به گزارش بانک مرکزی در روزهای پایانی پاییز
0.5درصد کاهش یافته بود که باعث شده فعالان این صنعت در تلویزیون کشور با
آب‌وتاب بسیار خبر از نابودی صنعت مرغداری بدهند. هرچند که در این میان
مصرف‌کنندگان خوشحال بودند ولی تولیدکننده‌ها سودی که پیش‌بینی کرده بودند
را درحال نابودی می‌دیدند. دلیل این بی‌نظمی، تولید مازاد بر نیاز یا تقاضا
اعلام شد که به گفته منابع آگاه به «تعادل»، توسط یکی از تولیدکننده‌های
اصلی خصولتی صورت گرفت اما ظاهرا سازمان‌های درگیر در این ماجرا هم مات و
مبهوت مانده‌اند که این شرکت با کدام برنامه و نیازسنجی و از چه راهی دست
به تولید مازاد بر نیاز در بازاری زده است که از سال 77، تقریبا توسط بخش
خصوصی اداره می‌شد. گوشت مرغی که در قفسه‌های فروشگاه‌ها به صورت
بسته‌بندی یا باز در قصابی‌ها فروخته می‌شود، راه پرفراز و نشیبی را طی
کرده‌اند؛ نخستین حلقه از این زنجیره را مانند هر موجود زنده دیگری، اجداد
آنها شکل می‌دهد. چهار نژاد اصلی یا اجداد مرغ که در ایران رایج است،
نژادهای راس، کاب، آربراکر و هوبارد است که به گزارش معاونت پژوهش‌های
اقتصادی مرکز تحقیقات استراتژیک، دو نژاد اول 99درصد بازار ایران را تغذیه
می‌کنند که اتفاقا نژاد راس را همان شرکتی وارد می‌کند که به یکی از
نهادهای عمومی کشور تعلق دارد. این چهار نژاد که با هزینه‌های بالایی از
کشورهای دارای آنها خریداری می‌شود ریشه صنعت مرغداری ایران را شکل می‌دهد.
اجدادی که این شرکت‌ها وارد می‌کنند حلقه اول زنجیره صنعت مرغداری است که
حلقه بعدی را با جوجه‌های یک‌روزه خود شکل می‌دهند. این جوجه‌ها به 450
شرکت مادر فروخته می‌شود. اگر شرکت‌های دارای اجداد، ماهانه 850هزار جوجه
یک‌روزه به شرکت‌های مادر بدهد، در نهایت 90-85میلیون قطعه در مرغداری‌های
گوشتی کشور و در بازار مرغ کشور خواهیم داشت. دلیل سلطه نژاد راس بر
بازار مصرفی گوشت مرغ کشور نیز بیشتر به عادت غذایی و ذائقه ایرانی‌ها باز
می‌گردد که ظاهرا انجمن‌ها و اتحادیه‌های درگیر در تلاش هستند تا ذائقه
مردم را تغییر دهند. در چنین شرایطی عمده مرغداری‌های کشور که حلقه بعدی
این زنجیره را می‌سازند، همواره صف‌های طویلی برای گرفتن جوجه‌های یک‌روزه
این نژاد جلوی درهای این شرکت بستند. رفت و برگشت دولت دردسر بازار کنونی
مرغ که باعث شد نمایندگان این صنعت در تلویزیون رسمی کشور مرثیه سر بدهند و
از بدبخت یا نابود شدن صنعت مرغداری کشور ناله کنند، ناشی از کاهش قیمت
این محصول به‌دنبال ورود 60هزار قطعه مرغ اجدادی اضافه بر نیاز به بازار
است. به گفته منابع آگاهی که با «تعادل» گفت‌وگو کردند و خواستند نامشان
فاش نشود، این 65هزار قطعه یک‌سال‌ونیم پیش توسط شرکتی شبه‌دولتی وارد
ایران شده که این قطعات امسال وارد بازار گوشت مرغ کشور شده و قیمت‌ها را
شکسته است. در چنین شرایطی که فعالان صنعت مرغ خود را در معرض نابودی
خواندند، دولت که ظاهرا از سال 77 به‌طور کلی از صنعت مرغ خارج شده بود و
سکان را به بخش خصوصی سپرده بود، دوباره دست پدری خود را بر سر این بازار
کشید و قیمت گوشت مرغ را 500 تومان بالاتر برد؛ ترمیم مختصری بر دردی با
دامنه‌یی وسیع. در این میان کسی یا سازمانی از بخش‌های متولی هم خبر از
نحوه ورود این 65هزار قطعه اضافی به بازار کشور ندارد. به‌گفته برخی فعالان
این صنعت، سازمان‌هایی مانند گمرک و وزارت جهاد کشاورزی که با این صنعت
درباره این معضل در تعامل بوده‌اند، به هیچ سند و مدرکی از مبادی ورودی این
قطعات و نحوه ورود آنها به کشور دست نیافته‌اند. با این حال شرکت
عرضه‌کننده این مرغ‌های اضافه، افزایش بهره وری را دلیل عرضه بیش از حد خود
اعلام کرده‌اند که این مساله هم در گفت‌وگو با دامپزشکان و مرغداران
باسابقه کشور رد شد. اساسا افزایش تولید با این سرعت امکان‌پذیر نیست.
نوسان با صنایع راهبردی ما آشناست این افت‌وخیز و نوسان در این صنعت
راهبردی کشور پدیده تازه‌یی نیست؛ در ماه‌های آخر سال90 که ارزش پول ملی
سقوط آزاد می‌کرد و این سقوط گریبان اقتصاد کشور در بخش‌های مختلف صنعت را
می‌فشرد، واردکننده‌های نهاده‌های دامی که در میان آنها برخی از
واردکننده‌های بزرگ و پرحرف و حدیث نیز وجود دارد، از بازار خارج شدند یا
دست‌کم این طور اعلام کردند. در نتیجه این حرکت تامین‌کننده‌های مواد اولیه
صنعت مرغداری کشور و کافی نبودن ذخایر نهاده‌ها، تولید به‌شدت کاهش یافت و
در نتیجه آن، افزایش قیمت از تیر سال91 به گوشت مرغ نیز سرایت کرد. این
مساله در گزارش راهبردی معاونت پژوهش‌های اقتصادی مرکز تحقیقات استراتژیک
به‌عنوان یکی از چالش‌های این صنعت آمده است. براساس آنچه مصطفی سیدمصطفوی
در این گزارش ارایه کرده، قیمت نهاده ذرت که 60درصد غذای طیور را تشکیل
می‌دهد در سال90 نسبت به سال قیمت 64درصد افزایش یافت. قیمت ذرت هم
14درصد افزایش یافت. این درحالی است که این صنعت از صنایع سرمایه بر کشور
محسوب می‌شود و براساس آنچه این گزارش در سال 91 اعلام کرده است، بیش از
50هزارمیلیارد دلار تنها سرمایه‌گذاری ثابت و حدود 60میلیارد دلار
سرمایه‌گذاری در گردش در این صنعت انجام شده است. همچنین از محل تولیدات
مرغداری‌ها نیز 2میلیارد دلار صرفه جویی ارزی در کشور رخ داده هرچند که سهم
این صنعت در تولید ناخالص ملی حدود 1.2درصد و بسیار اندک است. نوع
سرمایه‌گذاری ارزش دلاری سرمایه‌گذاری ثابت در صنعت مرغداری بیش از
50هزارمیلیارد دلار سرمایه‌گذاری در گردش صنعت مرغداری حدود 60هزارمیلیارد
دلار ازرش تولیدات صنعت مرغداری به قیمت‌های جهانی 4.5میلیارد دلار ارز
مصرفی برای صنعت مرغداری به قیمت روز جهانی 2.5میلیارد دلار صرفه‌جویی
ارزی از بات تولیدات مرغداری 2میلیارد دلار تجارت خارجی منتفی است حالا
که تولید مازاد صورت گرفته و نمی‌توان گوشت مرغ اضافی را معدوم کرد، نخستین
راهکار اقتصادی صادرات است. نخستین کشوری هم که در چنین شرایطی به ذهن هر
تولیدکننده و صادرکننده‌یی می‌رسد، روسیه است. اما مرغ‌هایی که باب طبع
ایرانی‌ها تولید می‌شود باب طبع روس‌ها نبود. اروپایی‌ها هم مرغ‌های چاق و
چله ایران را تایید نکردند و ترجیح دادند از کشورهای دیگری که مرغ‌های
سبک‌تر و به عبارت دقیق‌تر کم‌چربی‌ترند تهیه کنند. با این وصف، فعلا در
صادرات بسته شد. اما از طرف دیگر، در روزهای گذشته خبر رسید که ۷۵۰ تن مرغ
آلوده از کشور ترکیه وارد کشور شده است که این خبر ضمن اینکه به تایید
مسوولان کشور رسید، دستور امحا و نابودی آن نیز صادر شد. علاوه بر اینکه در
شرایط بازاری که مازاد تولید دارد و قیمت‌های شکننده‌اند چرا باید واردات
صورت گیرد، سوال دیگری که اینجا مطرح می‌شود این است که چرا این میزان در
آمار گمرک ثبت نشده؟ کشورهای صادرکننده گوشت مرغ به ترتیب کشور میزان
صادرات امریکا 3.8میلیون تن برزیل 3.7میلیون تن چین یک‌میلیون تن
اتحادیه اروپا یک‌میلیون تن تایلند 600هزار تن هندوستان 500هزار تن ترکیه
100هزار تن کشورهای واردکننده گوشت مرغ کشور میزان واردات روسیه
1.2میلیون تن ژاپن 700هزار تن عربستان سعودی 500هزار تن اتحادیه اروپا
400هزار تن مکزیک 400هزار تن هنگ‌کنگ 240هزار تن امارات متحده عربی 200هزار
تن
منبع: قطره